مطالعه ای در روش ساده نگاری و شکل گیری ظروف سفالی تبرستان (مطالعه ی موردی: ظروف سفالی منطقه ی مرکزی تبرستان)

در طول تاریخ، ظروف سفالینی که به صورت سفارشی و یا بنا به کاربرد آیینی و روزمره و خوشایند شخصی ساخته می شدند، حاصل تفکّر و نگرش نوعی طراحی بوده­اند که به صورت احجامِ سه بعدی با فرم های گوناگون تبلور عینی یافته­اند. در ایران، ظروف سفالی با رویکرد آیینی ـ کاربردی، به رغم این که تحت تأثیر شرایط تاریخی، اقلیم، سنّت، باورها و برخی مقتضیات زمانی بوده، امّا کلیّت مشخّصی را نشان می دهد که حاکی از خلّاقیت و توجّه به زیبایی شناسی ذاتی هنرمند بوده است. این مقاله، با هدف تجزیه و تحلیلِ برخی آثار سفالی مکشوف در منطقه­ی مرکزی مازندران، سعی در شناخت روش ساده نگاری1 (چکیده نگاری) و شکل گیری ظروف دارد. با مطالعه و بررسی به عمل آمده از این سفالینه ها و به دست آوردن الگویی خطی از احجام ساخته شده، وجوه تشابهی بین شکل ظروف و عناصر طبیعت به دست آمده و نیز این که هنرمند با روش خلّاقانه ای به ساده نگاری ظروف پرداخته است که الهام او را از طبیعت نشان می دهد.      روش تحقیق در این مقاله به صورت توصیفی ـ تحلیلی است و بخشی از ظروف منطقه­ی مرکزی مازندران که در موزه­ی گنجینه­ی بابل نگهداری می شوند، به صورت مطالعه­ی موردی، تحلیل و بررسی شده اند. نتیجه­ی کلی پژوهش، بیانگر آن است که فرم غالب ظروف در منطقه­ی مرکزی مازندران، ناشی از توجّه به نوعی طراحی ساده نگاری و متأثر از فرم پرندگان مهاجر می باشد که در نتیجه­ی کاربرد خاص آن­ها، فرم ها استحاله و تغییر یافته و گاه از طبیعت پردازی دور شده و اصول زیبایی­شناسیِ خاصی را آشکار ساخته اند و با توجّه به کاربری، توجّه ویژه یِ خاصی بر روی برخی از قسمت های حجم سفالی شده که آن را به شکل ظروف آیینی که دارای آبریزگاه های کوتاه یا لوله ای بلند هستند، می بینیم. هم­چنین ظروفی که طراحی شده اند، به شیوه­ی ذهنی و با الهام از دریافت های درونی و سلیقه­ی شخصی هنرمند پدید آمده اند.